گــــــــــردو

ابو عبدالله محمد ابن جابر ابن سنان الراکی الحرانی الصبی البتانی یکی از مشهورترین رصدکنندگان و پیشروان در هندسه، مباحث نظری و عملی ستاره‌شناسی و طالع بینی می‌باشد.

مقدمه:نام کامل البتانی، ابو عبدالله محمد ابن جابر ابن سنان الراکی الحرانی الصبی البتانی است. پدر او جابر ابن‌سینا الحرانی شهرت زیادی در ساخت ابزار در حران داشته است.

نام او مشخص می‌کند که البتانی خودش نیز در ساخت ابزار ستاره‌شناسی مهارت داشته و شواهد نشان می‌دهد که این مهارت‌ها را از پدر خود آموخته است.

زندگی اولیه و کار:

عبدلله محمد ابن جابر ابن‌سنان البتانی الحرانی حدود سال 858 پس از میلاد مسیح در حران متولد شد. در ابتدا او تحت نظر پدرش جابر ابن سنان البتانی آموزش دید،

فردی که یک دانشمند شناخته شده بود. سپس او به راکا در کناره‌ی رودخانه‌ی فرات رفت، و در آنجا تحصیلات تکمیلی را کسب کرد و به عنوان یک دانشمند شناخته شد.

در آغاز قرن نهم، او به سامرا مهاجرت کرد و تا پایان زندگی خود در همان جا مشغول به کار بود. قوم او از فرقه‌ی صابئی‌ها بودند که فرقه‌ی مذهبی در حران بودند که ستارگان را عبادت می کردند.

 ستاره‌پرستی باعث شده بود که صابئی ها علاقه‌ی زیادی به مطالعه‌ی ستاره‌شناسی داشته باشند. البتانی برخلاف تابیت که یک ریاضی‌دان دیگر از زادگاه او بود، به فرقه‌ی

صابئی اعتقاد نداشت. نام او " ابو عبدالله محمد " به خوبی نشان می‌دهد که او یک مسلمان بود.  

البتانی و علم ستاره‌شناسی

البتانی در انطاکیه و الراکای سوریه مشاهدات صحیح فراوانی در زمینه‌ی ستاره‌شناسی داشت. شهر الراکا، که بیشتر مشاهدات البتانی در آنجا بوده است،

 زمانی که خلیفه هارون‌الرشید قصرهای زیادی در آن ساخت، رونق اقتصادی زیادی گرفت.

معرفی البتانی در کتاب الفهرست

کتاب الفهرست، البتانی را به عنوان یکی از مشهورترین رصدکنندگان و پیشروان در هندسه، مباحث نظری و عملی ستاره‌شناسی و طالع بینی معرفی کرده است.

او با استفاده از جداولی که شامل مشاهدات او از خورشید و ماه بود کارهایی را منتشر کرد و توضیح دقیق تری درباره حرکت این اجرام به نسبت کتاب آلماگست بطلیموس را ارائه کرد.

یافته‌های مهم البتانی :

او 489 ستاره را فهرست کرد.

او مقادیر طول سال را بهبود بخشید و آنرا برابر 365 روز و 5 ساعت و 46 دقیقه و 24 ثانیه وضع کرد.

او برای سبقت از اعتدال هر سال "54.5 را حساب کرد و عدد 23° 35′ را برای تمایل به خسوف و کسوف در نظر گرفت.

روش جدید محاسبات

به جای استفاده از ابزارهای هندسی همانند دیگر دانشمندان، البتانی از روش‌های مثلثاتی استفاده کرد که پیشرفت بسیار خوبی بود. البتانی نشان داد که بیش‌ترین فاصله‌ی خورشید از زمین متغیر است

و در نتیجه کسوف حلقوی خورشید مانند کسوف‌های کامل امکان‌پذیر است. نقش او در پیشرفت علم به دلایل زیادی اهمیت دارد، اما یکی از آن‌ها تأثیر بسیار زیاد کار او روی دانشمندان

دیگر مانند تایکو براه، کپلر، گالیله و کوپرنیک می‌باشد.

 تاریخ‌شناسان همگی معتقدند که البتانی در سال 317 هجری / 929 میلادی، در نزدیکی شهر موسل در عراق از دنیا رفته است. او به عنوان یکی از مشهورترین ستاره‌شناسان عرب گرامی داشته می‌شود.

البتانی تمام زندگی خود تا لحظه‌ی مرگ را به مشاهده‌ی سیاره‌ها و ستارگان اختصاص داد.

منبع: ویکی 5040